Χωρίς ακτή
Η ζωγραφική του Darryl Keith Babatunde Smith ή ΔΚΒΣ, στην ελληνική απόδοση του ονόματος και της προσωπικότητάς του, μοιάζει να καθορίζεται από τα διάφορα πρόσωπα του χρόνου. Ο Smith μελετά τις γλώσσες για να διανύσει τον χρόνο που μεσολάβησε ανάμεσα στον δικό του χρόνο και στα κείμενα της τέχνης που αγαπά. Οι πολύγλωσσοι τίτλοι των έργων του αναφέρονται όχι μόνο σε διάφορα κεφάλαια της μυθολογίας και του πολιτισμού, αλλά και σε ένα ιδιότυπο γεφύρωμα των αρχαίων γλωσσών με τη δική του, σύγχρονη, αγγλική γλώσσα. Ακόμα και το υλικό που κυρίως χρησιμοποιεί –οι μεταλλικοί στύλοι αργύρου, χρυσού ή χαλκού– έχει διανύσει ολόκληρους αιώνες από την αναγέννηση του βορρά μέχρι σήμερα. Σαν σελίδες από τον χρόνο ενός ημερολογίου, κάθε έργο του αποτελεί για εκείνον την κρυπτογραφημένη μνήμη μιας προσωπικής στιγμής που έχει εμβαπτισθεί στην αρχαιοελληνική γλυπτική και στους μύθους που τη γέννησαν. Ανάμεσα σε αυτό το παρελθόν και στο παρόν στέκεται σιωπηλό το σώμα, το δικό του σώμα, απεικονισμένο σε αρχαίες στάσεις που προσεγγίζουν τη ζωγραφική από τους δρόμους της γλυπτικής.
Ο Smith χρησιμοποιεί το ποζάρισμα αλλά και την απόσταση της φωτογραφικής εκτύπωσης του, εμπλέκοντας στη δημιουργική διαδικασία τόσο το μάτι όσο και τον νου. Αρχίζει να ζωγραφίζει πάντα σε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί, που όμως οι τελικές διαστάσεις του επιβάλλονται από το έργο που προκύπτει και όχι αντίστροφα, απορρίπτοντας έτσι κάθε προκαθορισμένο πλαίσιο δημιουργίας και καθιστώντας τον κενό χώρο του χαρτιού μέρος της σύνθεσης. Πρώτα με στύλους χρυσού και στη συνέχεια αργύρου για τις φωτοσκιάσεις, υφαίνει με ανεπαίσθητες αλλά ακριβέστατες γραμμές τις μορφές του αγγίζοντας απαλά το λεπτό χαρτί από πέτρα. Η απαλότητα της τεχνικής του χαρακτηρίζει τα μαλακά περιγράμματα των μορφών του, που μοιάζει να εκπέμπουν ένα εσωτερικό φως, και αυτή η οπτική τρυφερότητα γίνεται σχεδόν το θέμα των σχεδίων του. Εντέλει, στα έργα αυτά ενσωματώνεται ο χρόνος –αυτός που χρειάστηκε για να φτιαχτούν αλλά και αυτός που απαιτεί η θέασή τους.
Ανάμεσα στο ορατό και στο αόρατο, οι μορφές του Smith συχνά προσεγγίζουν την όψη του α-τελείωτου, του non finito, αναδυόμενες από το χαρτί σαν εφήμερα αποτυπώματα μιας άχνας που τη φύσηξε ένα αεράκι. Τα έργα του γίνονται τα καταφύγια μιας πολύτιμης και ευάλωτης γραμμής από τη βία των σημερινών εικόνων. Η εναντίωση στον επιβεβλημένο χρόνο των άλλων και στη βία της ταχύτητας διαφαίνεται εξάλλου και στη θεματολογία του. Η «λυσιμελής» όψη του εαυτού του μοιάζει να αντιστέκεται παθητικά στους ρυθμούς της σύγχρονης πραγματικότητας μέσα από τα κλειστά μάτια της ενόρασης και του ονείρου. Όμως αν και οι κοιμώμενες ή πλαγιασμένες μορφές του αναφέρονται στην αδράνεια του ύπνου μέσα από γνωστά γλυπτά της αρχαιότητας, τα θραυσματικά σώματά τους κάποτε γίνονται πληγωμένα κορμιά γιατί φέρουν την εικόνα ενός σημερινού ακρωτηριασμού, τη βία της ασυνέχειας.
Η ίδια βία μοιάζει να τυλίγει ασφυκτικά με γούνα το πρόσωπο ενός εαυτού-Πενθέα πάνω στο λευκό του χαρτιού, ενώ από μια άλλη βία προστατεύεται ο εαυτός μέσα στην άχρονη περικεφαλαία ενός εξωτικού πουλιού. Όπως και με τα διάφορα έργα στα οποία ο Smith τοποθετεί την εικόνα του εντός των αισθητικών επιρροών που τον έχουν διαμορφώσει, οι μεταμφιέσεις του εαυτού αποτελούν τολμηρές αντιστίξεις ανάμεσα στην τωρινή πραγματικότητα και σε εκείνη του μύθου.
Φορώντας στο πρόσωπο το κενό χαρτί, το χρώμα του πηλού ενός μελανόμορφου αγγείου, ή μια ανέκφραστη μάσκα, ο Εαυτός έρχεται αντιμέτωπος με τον Άλλο μέσα από ακόμα μία μάσκα, όμως με ένα σώμα εσωστρεφές, που δεν ανταποκρίνεται στην ένταση της σημαντικής στιγμής. Αν o Darryl Keith Babatunde Smith έπλασε με τις ψιθυρισμένες γραμμές του μορφές τρωτές, είναι γιατί στα ελληνιστικά γλυπτά που αγαπά είδε το θάρρος του μη ιδανικού, τα ανθρώπινα πάθη και ψεγάδια. Αυτό το «χωρίς ακτή» σώμα δεν είναι μόνο ο Ιλισσός του Παρθενώνα ή ο θεός Ποταμός του Μιχαήλ Άγγελου, είναι και ο ίδιος, μέσα στον χρόνο και στις χώρες που διασχίζει.
Ελισάβετ Πλέσσα
Ιστορικός τέχνης, επιμελήτρια εκθέσεων και καλλιτεχνικών εκδόσεων